Intrigerend Italië

Italië is een veelzijdig land. Het is rijk aan natuurschoon en staat bekend om de Italiaanse keuken, mode, historie en een aangenaam klimaat. De laatste maanden is het land vooral in het nieuws vanwege de economische recessie en de vrije val die het lijkt door te maken.

De economische problemen stapelden zich de laatste maanden op in Italië. De staatsschuld is opgelopen tot 1.900 miljard, waardoor er flink bezuinigd moet worden. De Italiaanse export heeft zich nog niet kunnen herstellen van de crisis. Daarnaast zijn er structurele problemen als corruptie bij overheden en een ondergrondse economie die moeilijk is aan te pakken. Ook het politieke klimaat is onrustig. Silvio Berlusconi, de man die het politieke leven de afgelopen zeventien jaar domineerde, is naar de achtergrond verdwenen. De leiding van het land is sinds november in handen van een regering van nationale eenheid, een zakenkabinet. Professor Maria Monti neemt de zaak voorlopig waar totdat er nieuwe verkiezingen plaatsvinden.

Wereldspeler

Ondanks het economische tumult speelt Italië nog steeds een belangrijke rol in de wereld. Het is de vijfde economie van de G8 en de zevende van de wereld, gemeten naar bruto nationaal product (BNP). De economie is sterk en divers en ook de Italiaanse banken staan er relatief goed voor. Ze zijn redelijk buiten schot gebleven tijdens de kredietcrisis en hun blootstelling aan andere zwakke eurolanden bleef beperkt.

De Italiaanse economie staat bekend om het grote welvaarts- en ontwikkelingsverschil tussen het noorden en het zuiden. Dit heeft te maken met de verschillen in historische ontwikkeling, geografische ligging en het fysische milieu. Het noorden is het meest welvarend. Het heeft de beste landbouwgrond, de belangrijkste haven – Genua – en de grootste industriële centra. Ook heeft het een bloeiende toeristenhandel op de Italiaanse Rivièra, in de Alpen en langs de kusten van de meren Lago Maggiore, Comomeer, Lago D’Iseo en Gardameer. Sinds de jaren 50 probeert de Italiaanse overheid met een ontwikkelingsfonds voor het zuiden de welvaartskloof met het noorden te dichten. Eerst gebeurde dat door de agrarische sector te moderniseren en de infrastructuur te verbeteren. Later kwam de nadruk te liggen op een snelle industrialisatie van het gebied. Hoewel die de achterstand niet kon wegnemen, is het inkomensniveau in Zuid-Italië wel toegenomen.

Designproducten

Ongeveer een derde van de Italiaanse bevolking werkt in de industrie. Belangrijke industrieën zijn die van de chemie, kleding, meubels, auto’s, voedselverwerking, leerproducten, machinefabrieken en het keramiek. Italië is de absolute wereldmarktleider als het gaat om designproducten, brillen en machineonderdelen. Ongeveer twee derde van de Italiaanse bevolking werkt in de groeiende dienstensector, waar het toerisme, de verzekeraars en de banken een belangrijke plaats innemen. Slechts een klein gedeelte werkt nog in de landbouw. De voornaamste handelspartners zijn Duitsland, Frankrijk, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

Motor van de economie

Kleine en middelgrote ondernemingen vormen de motor van de Italiaanse economie. Dat zou je niet zo snel zeggen als je denkt aan bedrijven als Fiat, Olivetti, Zanussi, Montedison, Pirelli. Maar juist het krachtige Italiaanse MKB zorgt ervoor dat Italië zich de zevende economische macht van de wereld mag noemen. De midden- en kleinbedrijven zijn vaak in het bezit van één persoon of van een familie. Een grote, anonieme groep aandeelhouders komt hier niet zo vaak voor. Vaak gaat het om familiebedrijven, die met name in de jaren 80 zijn opgericht. In deze periode maakte de Italiaanse economie een moeilijke tijd door. Deze verschuiving in de Italiaanse bedrijfscultuur kwam vooral door het veranderende consumptiegedrag en het gebrek aan flexibiliteit van de Italiaanse multinationals. De kleine en middelgrote ondernemingen, die veelal in zogenaamde ‘Italiaanse industriële districten’ (distretti industriali) te vinden zijn, hadden deze massaconsumptie niet nodig, maar specialiseerden zich in specifieke markten.

Naast cultuur en een keur aan historische steden, kent Italië een rijk natuurschoon. Denk aan de Alpen in het noorden, de glooiende heuvels van Umbrië en Toscane, en het ruwe landschap van Zuid-Apennijnen. De baai van Napels, die door de Vesuvius wordt overheerst, is één van de beroemdste baaien van de wereld. Behalve de beroemde vulkaan de Vesuvius, die in 79 voor Christus verwoestend uitbarstte, heeft Italië nog een aantal actieve vulkanen, zoals de Etna op Sicilië.